Δημιουργικές δράσεις από τις βιβλιοθήκες του ΟΠΑΝΔΑ: Ας γίνουμε «βιβλία»......

Πολιτισμός
Typography

Ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων μαζί με το Τμήμα Βιβλιοθηκών σχεδιάζουν διαδικτυακές δημιουργικές δράσεις με σκοπό να ενισχυθεί η αμφίδρομη σχέση μεταξύ της βιβλιοθήκης  και των μελών της.

Στόχος των δράσεων αυτών αποτελεί η δημιουργική απασχόληση των παιδιών με επίκεντρο πάντα το βιβλίο.

  • Ας γίνουμε «βιβλία»...... 

Για παιδιά από 7 ετών και άνω από την Παιδική Βιβλιοθήκη Δήμου Αθηναίων Σταθμού Λαρίσης.

Το βιβλίο είναι ένα ιδιαίτερο αντικείμενο και μια αστείρευτη πηγή γνώσης και απόλαυσης. Ελάτε να το ανακαλύψουμε!

1 book fly

Τι είναι άραγε τα βιβλία και πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτά;

Η ιστορία του βιβλίου

Το βιβλίο αποτελεί το κατεξοχήν μέσο διάδοσης της γνώσης,ακόμη και πριν την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο,έως και σήμερα.
Η ιστορία του βιβλίου είναι μακρόχρονη, γεμάτη συγκινήσεις, χαρές, ελπίδες αλλά και μόχθους.
Στις όχθες του Νείλου στην Αίγυπτο, φυτρώνει ένα φυτό που μοιάζει κάπως με το καλάμι, ο «πάπυρος». Οι Αιγύπτιοι, εδώ και έξι χιλιάδες χρόνια, έπαιρναν από αυτό το φυτό την πρώτη ύλη γραφής. Έκοβαν κομμάτια από το φλοιό του κορμού του παπύρου, και μετά από επεξεργασία, τα ένωναν μεταξύ τους και σχημάτιζαν μακριές ταινίες. Αυτές τις ταινίες τις τύλιγαν σε ρολό, παίρνοντας τη μορφή του κυλίνδρου. Γι’ αυτό η αρχική μορφή του βιβλίου ήταν κυλινδρική.
Τον 2ο αιώνα π.Χ. άρχισε να χρησιμοποιείτε η «περγαμηνή», η οποία παρασκευαζόταν από δέρμα μόσχου ή προβάτου και το όνομα της το πήρε από την πόλη προέλευσής της, την Πέργαμο της Μικράς Ασίας. Η περγαμηνή αντικατέστησε σταδιακά τον πάπυρο για το λόγο ότι ήταν αρκετά ευαίσθητος, σχιζόταν εύκολα, αλλά και το ότι ήταν πιά δυσεύρετος και ακριβός.
Τον 8ο αιώνα μ.Χ., οι Άραβες, που είχαν κατακτήσει τότε όλα τα ανατολικά παράλια της Μεσογείου, μετέδωσαν στο Βυζάντιο αλλά και στην υπόλοιπη Δύση μια πολύτιμη κινεζική εφεύρεση, το «χαρτί».
Αρχικά, για την κατασκευή του χαρτιού,οι Κινέζοι, χρησιμοποίησαν υλικά όπως ο φλοιός των δέντρων, ίνες από φυτά, όπως το λινάρι και η κάνναβη, παλιά υφάσματα και κομμάτια από μετάξι.
Τα πολτοποιούσαν όλα μαζί, σφυροκοπώντας τα σε μεγάλα καζάνια με νερό, στη συνέχεια έριχναν τον πολτό σε μια πλάκα και το φύλλο που γινόταν, το άφηναν να στεγνώσει στον ήλιο. Πολύ γρήγορα η γνώση κατασκευής του χαρτιού διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο και από τον 15ο αιώνα και μετά, το χαρτί έγινε το μόνο υλικό για την κατασκευή βιβλίων.
Η έλλειψη, όμως, των πρώτων υλών για την παρασκευή χαρτιού, οδήγησε στη χρησιμοποίηση ενός άλλου υλικού, του ξύλου, το οποίο προέρχονταν κυρίως από κωνοφόρα δέντρα, όπως πεύκο και έλατο, αλλά και πλατύφυλλα δέντρα, όπως ευκάλυπτο, σημύδα και λεύκη.
Η ανακάλυψη της τυπογραφίας επηρέασε σημαντικά την παραγωγή χαρτιού. Η εφεύρεση αυτή, οφείλετε στον Ιωάννη Γουτεμβέργιο (1400-1468), ο οποίος ήταν ο πρώτος που συνέταξε και υλοποίησε τη μέθοδο για την μαζική εκτύπωση βιβλίων.Χάρη σε αυτή την εφεύρεση, τα βιβλία έγιναν προσιτά για όλους τους ανθρώπους, αποτελώντας ένα σημαντικό όπλο κατά του αναλφαβητισμού. Το 1455 παρέδωσε το πρώτο τυπωμένο βιβλίο στα λατινικά, τη Βίβλο, η οποία είναι ευρέως γνωστή ως η «Βίβλος του Γουτεμβέργιου», σε 180 αντίτυπα. Ο κόσμος είχε μόλις αλλάξει.

papiros fyto

Φυτό πάπυρος

 

papiros xarti

Πάπυρος

 

pergamini

Περγαμηνή

 

xarti

Χαρτί

Η διαδρομή του βιβλίου

Για να φτάσει ένα βιβλίο από τα χέρια του συγγραφέα στα δικά μας χρειάζεται πολλή δουλειά.
Όλα ξεκινούν από μια ιδέα, την οποία ο συγγραφέας αποτυπώνει στο χαρτί. Αφού βρει τον τίτλο και ολοκληρώσει την ιστορία, στέλνει το κείμενο σε έναν εκδοτικό οίκο, όπου εκεί μια ομάδα ανθρώπων, θα το διαβάσει και θα αποφασίσει να το κάνει «βιβλίο».
Κάποια βιβλία δεν έχουν μόνο λόγια, έχουν και εικόνες. Τη δουλειά αυτή την αναλαμβάνει ο εικονογράφος, ο οποίος θα φροντίσει οι εικόνες που θα ζωγραφίσεινα ταιριάξουν με τα λόγια.
Έπειτα, το βιβλίο θα σταλεί στο τυπογραφείο, όπου εκεί θα τυπωθεί σε πολλά αντίτυπα και ίσως ένα από αυτά, να φτάσει στα χέρια μας…

«Τα βιβλία είναι τα παιδιά του ανθρώπινου νου»
Jonathan Swift

Αφόρμηση – Διαβάζουμε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο του Jose Jorge Letria «Αν ήμουν βιβλίο», το οποίο βρίσκεται στη συλλογή της Παιδικής βιβλιοθήκης Δήμου Αθηναίων, Στ. Λαρίσης.

«Αν ήμουν βιβλίο
και κάποτε μ’ αφήνανε
σ’ ένα παγκάκι
θα ΄θελα να με πάρει
στοργικά μαζί του
κάποιος περαστικός. 

Αν ήμουν βιβλίο
θα μοιραζόμουνα
μ’ αυτούς που με διαβάζουν
τα πιο βαθιά,
κρυφά μου μυστικά.

Αν ήμουν βιβλίο
θα ΄θελανα έχω μια γωνιά δική μου
στο μαγικό δωμάτιο κάθε παιδιού…»

Αν ήμουν βιβλίο, Jose Jorge Letria, Καλειδοσκόπιο, 2015


Δραστηριότητες για γονείς και παιδιά:

  1. Στο μέλλον θα διαβάζουν οι άνθρωποι;
    Μπορείτε να συζητήσετε την άποψή σας με τους γονείς σας.
  2. Διαβάζετε το απόσπασμα από το βιβλίο του Jose Jorge Letria «Αν ήμουν βιβλίο».
    Αν ήσασταν εσείς βιβλία… Ποια θαήταν η δική σας απάντηση;
    Μπορείτε να αποτυπώστε τις σκέψεις σας στην κάρτα που ακολουθεί.
    Εκτυπώστε την κάρτα εδώ
  3. Μπορείτε να αναζητήσετε στον κατάλογο της Παιδικής Βιβλιοθήκης Στ. Λαρίσης (https://paidikilibsl.openabekt.gr/), το βιβλίο της Σοφίας Ζαραμπούκα, «Χάρτινο το καραβάκι.
    Η ιστορία του χαρτιού», όπου στις σελίδες του, θα ανακαλύψετε πώς η μαγική εφεύρεση του χαρτιού εξελίχθηκε από την αρχαιότητα έως και σήμερα.
  4. Ας διαφημίσουμε το αγαπημένο μας βιβλίο!
    Ο εκδότης του αγαπημένου σας βιβλίου, σας παρακαλεί να δημιουργήσετε τη διαφημιστική του αφίσα.
    Η αφίσα είναι ένα φύλλο χαρτιού που κολλιέται σε ειδικούς χώρους και γνωστοποιεί ή ανακοινώνει πληροφορίες δημόσια. Έχει πολλαπλό ρόλο να επιτελέσει, επειδή θα πρέπει παράλληλα, να πληροφορήσει, να πείσει, να προκαλέσει, να κινητοποιήσει.
    Καλή επιτυχία!
  5. Μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Μουσείου Τυπογραφίας (Mουσείο Τυπογραφίας | VIDEOS (typography-museum.gr)) και να παρακολουθήστε το βίντεο με την ξενάγηση στο χώρο και στις συλλογές του.
  6. Το Μουσείο Τυπογραφίας, είναι το πρώτο μουσείο στην Ελλάδα, αφιερωμένο εξολοκλήρου στην Τέχνη της Τυπογραφίας και λειτουργεί στα Χανιά από το 2005.
    Στη συλλογή της Παιδικής Βιβλιοθήκης θα βρείτε το παραμύθι της Μάρως Θεοδωράκη,
    «Τ’ αποτυπώματα μιας κουκίδας… ή αλλιώς μια κουκίδα στο Μουσείο Τυπογραφίας» και θα ανακαλύψετε πώς η μορφή της μπορεί να μείνει τυπωμένη για μια ζωή!

Αν θέλετε, μπορείτε να μας στείλετε τις εντυπώσεις σας στο email της Παιδικής βιβλιοθήκης Στ. Λαρίσης: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., ώστε να τις δημοσιεύσουμε στα social media του ΟΠΑΝΔΑ

Βιβλιογραφία
Αρτζανίδου, Ε., Γούλης, Δ., Γρόσδος, Στ. (2011). Παιχνίδια φιλαναγνωσίας και αναγνωστικές εμψυχώσεις. Αθήνα: Gutenberg
Βαλάσης, Δ. (1999). Αχ τα βιβλία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Ζαραμπούκα, Σ. (2011). Χάρτινο το καραβάκι. Η ιστορία του χαρτιού. Αθήνα: Αιώρα
Θεοδωράκη, Μ. (2018). Τ’ αποτυπώματα μιας κουκίδας… ή αλλιώς μια κουκίδα στο Μουσείο Τυπογραφίας. Χανιά: Μουσείο Τυπογραφίας
Barbier, F. (2002). Ιστορία του βιβλίου. Αθήνα: Μεταίχμιο
Letria, J.J. (2015). Αν ήμουν βιβλίο. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο

Ηλεκτρονικές πηγές
Mουσείο Τυπογραφίας | (typography-museum.gr)